Naar aanleiding van het artikel “Mantelzorg nu al vaak lapmiddel” kwamen veel reacties. Sommige daarvan dringen aan op onderzoek naar ‘misbruik’ in de mantelzorg. Dat wil zeggen dat overheid en instanties mantelzorg stimuleren op plaatsen waar zij geen geld of mensen voor nodig hebben. Uit zuinigheid dus. De mantelzorg mag nooit de vorm aannemen van ‘verplichte burenhulp’, zoals het soms genoemd wordt. Mantelzorg is veel meer dan professionele hulp. Het centrale gegeven is dat mantelzorg er ‘altijd is’. Er zijn geen werktijden en geen opdrachten, alleen de behoefte om voor een ander te zorgen.
Mantelzorg heeft op vele punten meer te bieden dan professionele zorg. Mensen die zorg nodig hebben, verlangen ook erg naar een echt huiselijk omgeving. Een ruimte waarin zij zich helemaal op hun gemak voelen. De hand van een mantelzorger kan de omgeving precies zo inrichten dat de cliënt weer helemaal ’thuis’ is. Regelmatig hoor je dat mantelzorgers betaald zouden moeten worden voor hun diensten. Juist omdat kwalitatief de zorg van een professioneel nauwelijks zo goed kan zijn als die van een mantelzorger. Er zit immers een stuk onvervangbare affectie bij.
De reden waarom mantelzorg tot op heden niet betaald wordt, behalve soms door een pgb, heeft natuurlijk met beschikbare gelden te maken. Een risico dat op de loer ligt, is dat iemand mantelzorg zou kunnen gaan doen vanwege de vergoeding. Dat kan niet de bedoeling zijn.
Op dit moment gebruikt de overheid mantelzorg als een vervanging van betaalde zorg. Dit is doodzonde: echte mantelzorg op basis van betrokkenheid heeft een onvervangbare waarde. Het doet beiden goed en wordt niet verleend met tegenzin. Bij de wettelijke verplichte mantelzorg wordt er niet gekeken naar draagkracht, maar naar bezuinigingen. Veel mensen hebben het idee dat vooral gemeenten hier misbruik van maken. Er wordt geen rekening gehouden met het werk van de mantelzorger of – nog erger – de noodzaak voor kinderen van hulpvragers om zich vrij te kunnen ontwikkelen.
Waarom heeft het ene kind vrije tijd en moet het andere verplicht voor zijn ouders zorgen? Welke zorgtaken kunnen wel of niet door kinderen uitgevoerd worden? Boodschappen doen, waarom niet? Het hele huis schoonmaken is daarentegen erg veel werk en tijd. En dan de lichamelijke verzorging van zijn ouders: welke tiener kan dit doen zonder schade op te lopen? De gemeenten kijken hier niet naar.
Vroeger dacht men dat een handicap lastig was voor de kinderen, maar nu kijken mensen (niet allemaal) hier anders tegenaan. De kinderen in een gezin groeien op met een gehandicapte ouder. Voor hen is dat heel normaal en echt geen probleem. Op die manier willen we allemaal onze kinderen groot zien worden, zonder dat ze dreigen te bezwijken onder de last van een gehandicapte ouder. Ze moeten zich toch al vaak aanpassen aan onze beperkingen.